وی از بزرگان نامی دنیا و افتخارات منطقه دیلمان است و نام پدرش اسیدای دیلمی که احتمالا از متدینین به دین نصاری بوده و در حدود600 سال قبل از اسلام می زیسته است. یوحنای دیلمی از شاگردان عیسی بن مریم علیه السلام و از حواریون آن حضرت بوده و کسی است که یکی از اناجیل نصاری به او منسوب است. و او کسی است که ذکر پیامبر خاتم محمد مصطفی صلی الله علیه و آله و سلّم واهل بیتش علیهم السلام نزد وی بوده و امت عیسی را بشارت به آمدن خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله و سلّم می داده است. محبوب ترین مردم نزد حضرت عیسی علیه السلام بود و امام هشتم علیه السلام از وی در آن مناظره ای که با جاثلیق نصرانی در مجلس مامون عباسی داشتند تعبیر به(عدل مقدم) می کند یعنی عادلی که نزدیک ترین مردم به عیسی علیه السلام بوده است. این روایت در کتاب عیون اخبارالرضا ذکر شده است و ما عین عبارت آن را ذکر می کنیم:"ص319پاراگراف 3-تاص321پاراگراف اول. کتاب پیشینه تاریخی و فرهنگی لاهیجان و بزرگان آن"
ترجمه روایت این است: در مجلسی که عده ای از نصاری نشسته بودند و مامون عباسی نیز حضور داشت وقتی امام رضا علیه السلام وارد مجلس شدند: مامون عباسی رو کرد به جاثلیق که یکی از علماء نصاری بود و گفت: ای جاثلیق این شخصی که وارد شده است پسر عموی من علی بن موسی بن جعفر علیهم السلام است و او از فرزندان حضرت فاطمه زهراء سلام الله علیها دختر پیامبر ما و فرزند علی بن ابیطالب علیهمالسلام است که درود خدا بر آنها باد. پس من دوست دارم که تو با او احتجاج نمائی و از طریق انصاف خارج نشوی. جاثلیق گفت: ای مامون من چگونه با کسی محاجّه کنم که بر من دلیل از کتابش می آورد در حالی که من منکر آنم و از پیغمبری می گوید که من به او نگرویده ام. حضرت رضا علیه السلام فرمودند: ای نصرانی از انجیل برای تو دلیل و حجت بیاورم آیا اقرار می کنی؟ جاثلیق گفت: آیامن می توانم چیزی را که انجیل درباره او گواه باشد رد کنم؟بلی قسم به خدا اقرار نمایم اگرچه بر ضرر من باشد.
حضرت رضا علیه السلام فرمودند: از هر چه می خواهی سوال کن و جواب شنو، جاثلیق پرسید: در باب نبوت عیسی و کتاب او چه می گوئید آیا این دو را انکار می کنید. حضرت رضا علیه السلام فرمودند: من به پیامبری عیسی و کتاب او اعتراف دارم و هم بر آنچه امت خود را بدان بشارت داده است و حواریون به آن اقرار نموده اند، معترفم ولیکن پیامبری و نبوت عیسائی را که اقرار به پیامبری حضرت محمد(ص) و کتاب او ننموده و امت خود را بدان مژده نداده است قبول ندارم.
جاثلیق گفت: آیا نه چنین است که دعوا و حکم به دو شاهد عادل تمام شود؟ حضرت رضا علیه السلام فرمودند: بله، جاثلیق گفت: پس دو شاهد عادل که اهل ملت(ودین) خودت نباشند بر نبوت حضرت محمد(ص)اقامه نما و آن دو نفر از کسانی باشند که از ملت(و آیین) نصاری باشند و قولشان پذیرفته و قابل قبول برای ما باشد و تو هم از ما مانند آن را بخواه.
حضرت رضا علیه السلام فرمودند: ای نصرانی الان از طریق انصاف در آمدی آیا(عدل مقدم) که در زمان خودعیسی علیه السلام بود از من نمی پذیری. جاثلیق پرسید: این عدل مقدم کیست نامش را برای من بگو. حضرت رضا علیه السلام فرمودند: چه می گویی درباره یوحنای دیلمی، جاثلیق گفت: به به چه خوب کسی را نام بردی پیرو مسیح و دوست دارترین مردم نسبت به مسیح بود. حضرت رضا علیه السلام فرمودند: تو را قسم به خدا آیا در انجیل آمده که یوحنا گفت مسیح مرا بدین حضرت محمد عربی صلی الله علیه و آله و سلّم خبر داده است، و بشارت داده است که بعد از او(بعد از عیسی) پیامبر است و من نیزحواریون راباین خبر بشارت دادم و آنها به او ایمان آوردند؟
جاثلیق گفت: یوحنا این خبر را از مسیح یاد نموده و به نبوت مردی و به اهل بیتش و وصی او مژده داده است ولی مشخص ننموده است که او در چه زمانی خواهد بود و نام او را نبرده تا ما او را بشناسیم. حضرت رضا علیه السلام فرمودند: اگر ما کسی را بیاوریم که انجیل بداند و نام حضرت محمد(ص)را برای تو بخواند و اهل بیت و امت او را یاد کند آیا بدان ایمان می آوری.
جاثلیق گفت: بلی این گفتار صحیح و درست و استوار است. حضرت رضا علیه السلام به نسطاس رومی که در مجلس حاضر بود فرمودند: آیا تو سِفر سوم انجیل را چگونه از برداری؟ اوگفت: حفظ ندارم. حضرت رضا علیه السلام رو به راس جالوت نمودند و فرمودند: آیا تو انجیل را نمی توانی قرائت کنی؟ جواب داد بلی، قسم به جانم می توانم. حضرت فرمودند: پس سِفر سوم انجیل را از من گوش گیر. پس اگر در آن ذکر حضرت محمد(ص) و اهل بیت و امت او هست برای من گواهی دهید. آنگاه حضرت رضا علیه السلام شروع به خواندن سِفر سوم انجیل نموده تا به نام حضرت محمد(ص) رسید در آنجا توقف نموده و فرمودند: ای نصرانی(ای جاثلیق) به حق مسیح و مادرش آیا تو می دانی که من به انجیل داناترم؟ چه می گوئی آیا این کلام عیسی بن مریم هست یا نه؟ اگربگوئی این کلام از انجیل نیست دروغ به انجیل بسته ای و تکذیب موسی و عیسی علیه السلام را نموده ای و اگر این را انکارکنی قتل تو واجب است چون تو به خدا و پیامبر و کتابت کافر شده ای.
جاثلیق گفت: من انکار نمی کنم بدانچه در انجیل آمده است و من بدان اقرار دارم. حضرت رضا علیه السلام) فرمودند: شاهد بر اقرار این فرد باشید.
آنگاه حضرت رضا علیه السلام رو کردند به جاثلیق و فرمودند: حال هر چه می خواهی سوال کن.
جاثلیق پرسید: حواریون حضرت عیسی چند نفر بودند و عالمان به انجیل چند نفر بودند.
حضرت رضا فرمودند: از آشنای به این مسائل سوال نموده ای، اماحواریون 12نفر مرد بودند و داناترین و برترین آنها لوقا بود و اما علماء نصاری سه مرد بودند:
1-یوحنّا الاکبر که در محله اج یاباج مدفون است
2-یوحنا بقرقیسیا
3-یوحنای دیلمی که در زجار مکان داشته است و نزد او ذکر پیامبر خاتم(ص) و اهل بیتش بود و امت حضرت عیسی و بنی اسرائیل را به آمدن حضرت محمد(ص)بشارت داد.
