استغفارى براى نوشته نشدن گناه در نامه عمل

امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند:

کسى که مرتکب گناهى مى گردد ، هفت ساعت به او مهلت داده مى شود ، اگر سه مرتبه گفت :

« أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ ».

« از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست زنده اى ازلى و ابدى و سرپرستى بى همتا است » ;

آن گناه در نامه عملش نوشته نمى شود. (1)

در حدیث دیگر ، امام صادق (علیه السلام) همین پاداش را براى این نوع
استغفار ، با مختصر اضافه اى ، بیان مى کنند ، متن استغفار در این روایت چنین است :

أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ ذُوالجَلالِ وَ الإِکْرامِ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ . (2)

« از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست زنده اى ازلى و ابدى ، سرپرستى بى همتا و صاحب جلالت و جوانمردى است به سوى او توبه مى کنم » .

این اثر در روایتى ، براى استغفار دیگرى نیز بیان گردیده است ، با توجّه به این که از نکات ارزنده و زیبایى برخوردار است تمام حدیث را ذکر مى کنیم .

امام صادق (علیه السلام) حدیثى از جدّشان رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) روایت مى کنند که در بخشى از آن رسول خدا (صلى الله علیه وآله) مى فرمایند :

بنده تصمیم مى گیرد عمل نیکى را انجام دهد . اگر بعد از تصمیم ، آن را انجام نداد ، خدا به خاطر نیّت نیکش ثواب یک حسنه برایش مى نویسد . ولى اگر براساس نیّتش عمل کرد ثواب ده حسنه براى او قرار مى دهد.

همین بنده تصمیم مى گیرد گناهى را مرتکب شود ، چنانچه آن را انجام ندهد ، هیچ چیز در نامه عملش نوشته نمى شود. و اگر مرتکب آن گشت ، هفت ساعت مهلت داده مى شود، فرشته مأمورى که کارهاى نیک را ثبت مى کند ، به فرشته مأمور کارهاى زشت ـ که فرشته سمت چپ است ـ مى گوید: عجله نکن شاید پس از گناه ، عمل نیکى انجام دهد که آن را از بین ببرد ، چرا که خداوند مى فرماید:

 إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیّئاتِ . (3)

به راستى ، اعمال نیک ، اعمال بد را از بین مى برد .

و شاید توبه و استغفار کند .

اگر این بنده بگوید:

« أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو ، عالمُ الْغَیْبِ والشَّهادَة ، العَزیزُ الحَکیمُ ، الغَفُورُ الرَّحیمُ ، ذُوالجَلالِ وَ الإِکْرامِ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ ».

« از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست ، داناى نهان و آشکار ، ارجمند و نیرومند و صاحب حکمت است ; ( نسبت به گنهکاران ) بسیار آمرزنده و ( نسبت به مؤمنان ) بسیار مهربان و صاحب جلالت و جوانمردى است . و به سوى او توبه مى کنم » ;

چیزى در نامه عملش نوشته نمى شود.

ولى اگر هفت ساعت بگذرد ، حسنه اى انجام ندهد و توبه و استغفار هم نکند ، مأمور حسنات به مأمور سیئات مى گوید:

« اُکْتُبْ عَلىَ الشَّقِىِّ المَحْرومِ ».

بنویس گناه او را که ( بخاطر انجام ندادن عمل نیک و ترک توبه و استغفار ) شقىّ و بدبخت ، و از رحمت خدا محروم گردید. (4)

استغفارى براى بخشش تمام گناهان

استغفار دیگرى که امامان (علیهم السلام) بدان سفارش کرده اند ، استغفار کوتاهیست که کمترین اثر آن ، آمرزش همه گناهان است.

امام باقر (علیه السلام) مى فرمایند:

هر کس بعد از نماز واجب و قبل از آن که از حالت نماز خارج شود و پایش را تکان دهد ; بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ ذُوالجَلالِ وَ الإِکْرامِ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ »

« از خداوند ، آمرزش مى طلبم ، خدائى که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و ابدى و سرپرستى بى همتا و صاحب جلالت و جوانمردى است به سوى او توبه مى کنم » .

خداوند همه گناهانش را مى آمرزد ، اگر چه گناهانش به اندازه کف دریا باشد. (5)

رسول خدا (صلى الله علیه وآله) این اثر را براى استغفار دیگرى ، در ضمن سفارش هایشان به امیرالمؤمنین (علیه السلام) بیان مى فرمایند:

اى على ، هر کس هنگامى که سوار مرکب شد ، آیة الکرسى را تلاوت کند و سپس بگوید:

« أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ ، اَللّهُمَّ اغْفِرْلى ذُنُوبى ، إِنَّهُ لا یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاّ أَنْتَ ».

« از خداوند ، آمرزش مى طلبم ، خدائى که معبودى جز او نیست زنده اى ازلى و ابدى ، سرپرستى بى همتا است ، و به سوى او توبه مى کنم . خدایا گناهانم را ببخش ، که کسى جز تو گناهان را نمى بخشد ».

سیّدالکریم ( خداوند ) خطاب به ملائکه مى فرماید:

اى فرشتگان من ، بنده من مى داند که غیر از من کسى گناهان او را نمى بخشد . شما شاهد باشید که من همه گناهان او را آمرزیدم . (6)

پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) در سخن زیباى دیگرى ، براى استغفارى که قبل از خواب تلاوت مى شود نیز همین اثر را ذکر مى فرمایند:

هر کس هنگامى که براى خوابیدن به بستر مى رود ، سه مرتبه بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » خداوند همه گناهان او را مى بخشد ، اگر چه گناهانش مثل کف دریا، به تعداد برگ درختان و ریگ هاى انباشته بیابان و به عدد روزهاى دنیا باشد . (7)

استغفارى براى آمرزش چهل گناه کبیره در روز

نوع دیگر استغفار ، استغفاریست که به تلاوت آن با حال ندامت و پشیمانى ، سفارش شده است و اثرش آمرزش چهل گناه کبیره است.

امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند:

هر مؤمنى که شبانه روز چهل گناه کبیره انجام دهد و با حالت ندامت و پشیمانى ( از کردار زشت خویش ) بگوید:

« أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ بَدیعُ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ ، ذُوالجَلالِ وَ الإِکْرامِ ، وَ أَسْأَلُهُ أَنْ یُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّد و آلِ مُحَمَّد  وَ اَنْ یَتُوبَ عَلَىَّ » .

« از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و ابدى ، سرپرستى بى همتا ، پدید آورنده آسمان ها و زمین و صاحب جلالت و جوانمردى است . از او مى خواهم که بر محمّد و آل محمّد درود فرستد و توبه مرا بپذیرد » .

خداوند همه گناهان او را مى بخشد و کسى که در روز بیش از چهل گناه کبیره انجام دهد خیرى در او نیست . (8)

دو فرشته مأمور ، نامه اعمال زشت را پاره مى کنند

زیباترین استغفار از نظر پاداش ، استغفارى است که بعد از نماز عصر خواندنش مطلوب است . و اگر هر روز تلاوت گردد، فرشتگان مأمور انسان موظّف مى شوند ، نامه اعمال زشت استغفار کننده را پاره کنند.

رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرمایند :

هر کس بعد از نماز عصر هر روز ، روزى یک بار بگوید:

« أَسْتَغْفِرُاللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ ، الرَّحْمنُ الرَّحیمُ ، ذُوالجَلالِ وَ الإِکْرامِ ، وَ أَسْأَلُهُ اَنْ یَتُوبَ عَلَىَّ تَوْبَةَ عَبد ذَلیل خاضِع فَقیر بائِس مِسْکین ( مُسْتَکین ) مُسْتَجیر لایَمْلِکُ لِنَفْسِهِ نَفْعاً وَ لاضَرّاً وَ لا مَوْتاً وَ لا حَیاةً وَ لانُشُوراً ».

« از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و ابدى ، بخشنده و مهربان ، صاحب جلالت و جوانمردى است . و از او مى خواهم که توبه مرا بپذیرد ، بسان ( پذیرش ) توبه بنده خوارى که فروتن و تهیدست ، نیازمند و درمانده ، و حقیر و پناهنده گشته ، و مالک هیچ سود و زیان ، مرگ و حیات و دوباره زنده شدنى نیست » .

خداوند به دو ملک مأمور او دستور مى دهد که نامه کردار زشت او را ، هر چه هست ، پاره کنند . (9)

استغفارى براى دست یافتن به گنج علم یا مال

یکى از انواع استغفار که تلاوت آن به تعداد خاصّى براى حلّ مشکلات اقتصادى یا علمى به تجربه رسیده است ، استغفارى است که خواندن آن به مدّت دو ماه ، روزى چهارصد مرتبه سفارش شده است.

امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند:

هر کس تا دو ماه روزى چهارصد بار پى در پى بگوید:

« أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الرَّحْمنُ الرَّحیمُ ، الْحَىُّ الْقَیُّومُ ، بَدیعُ السَّماواتِ وَ الأَرْضِ ، مِنْ جَِمیعِ ظُلْمى وَ جُرْمى و إِسْرافى عَلى نَفْسى وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ. »

« از خداوند ، طلب آمرزش مى کنم ، خدائى که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و ابدى ، سرپرستى بى همتا و پدید آورنده آسمان ها و زمین است . از همه ستمى که به خود کرده و جرمى که مرتکب گشته ام و اسراف و زیاده روى که بر نَفْس خویش روا داشته ام ( آمرزش طلبیده ) و به سوى او باز مى گردم » ;

یا گنجى از علم و دانش به او داده مى شود ، یا گنجى از مال و ثروت روزیش مى گردد. (10)

استغفارى براى ثبت در « مُسْتَغْفِرینَ بِالأَسْحارِ »

استغفار دیگرى که ذکر پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) در سحر و در هر روز عمرشان بوده است ، استغفارى است که مداومت بر آن ، به مدّت یک سال ، باعث مى شود نام انسان در شمار استغفار کنندگان در سحرها نوشته شود ، و عامل مهمى براى ورود شیعیان و دوستان امیرالمؤمنین (علیه السلام) به بهشت است.

امام صادق (علیه السلام) در حدیث زیبایى مى فرمایند:

هر کس در نماز وتر ( یک رکعت آخر نماز شب ، هنگام قنوت ) هفتاد مرتبه بگوید:

« أَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّى وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » و مدّت یک سال هر شب بر آن مداومت نماید ، خداوند در نزد خویش او را از استغفار گویان در سحرها ، مى نویسد، و آمرزش ومغفرت خدا برایش واجب مى شود . (11)

استغفار پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) در نماز شب همین استغفار بوده است . علاوه بر این ، حضرتش روزى هفتاد مرتبه مى فرمودند: « أَسْتَغْفِرُاللهَ رَبّى وَأَتُوبُ إِلَیْهِ » و اهل بیت آن حضرت (علیهم السلام) و صالحین از اصحابشان نیز به همین روش عمل مى کردند. (12)

استغفارى براى آمرزش هفت صد گناه

کوتاهترین استغفارى که در روایات ، بدان اشاره شده است ، استغفارى است که ذکر پیامبر (صلى الله علیه وآله) نیز بوده است و باعث آمرزش هفت صد گناه انسان در روز مى گردد . این نوع استغفار براى همه افراد با فرصت هاى شغلى مختلفى که دارند ، قابل استفاده است . به گونه اى که در مسیر رفت و آمد و سایر فرصت هاى بیکارى خویش ، مى توانند آن را تلاوت کنند و از برکات آن بهره مند شوند.

امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند :

هر کسى روزى هفتاد بار بگوید : « أَسْتَغْفِرُ اللهَ » خداوند هفت صد گناه او را مى آمرزد . و در بنده اى که روزى هفت صد گناه مى کند ، خیرى نیست . (13)

در اهمیّت و شرافت این ذکر همین بس که امام صادق (علیه السلام)مى فرمایند:

برنامه رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) چنین بود که روزى هفتاد بار استغفار کرده و هفتاد مرتبه به سوى خدا توبه مى کردند .

حارث مى گوید: من گفتم : یعنى هفتاد مرتبه مى گفتند: أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ ؟

امام صادق (علیه السلام) فرمودند :

روش آن حضرت چنین بود که هفتاد مرتبه (به درگاه خدا) عرضه مى داشتند : «أَسْتَغْفِرُ اللهَ ، أَسْتَغْفِرُ اللهَ ... » و هفتاد مرتبه مى گفتند: « وَ أَتُوبُ إِلَى اللهَ ، وَ أَتُوبُ إِلَى اللهَ ... ». (14)

استغفارى براى ثروت بى گمان

گفتن استغفار همراه با اذکار دیگر ، بار معنوى آن را بیشتر مى کند ، به همین خاطر امامان (علیهم السلام) براى حلّ مشکلات دوستان و شیعیانشان ، گاهى تلاوت استغفار را همراه با اذکار دیگر سفارش مى نمودند، که این خود یکى از انواع استغفار به شمار مى آید و نقش به سزایى در رواساختن خواسته هاى انسان دارد.

ابى جعفر شامى گوید: در شام مردى به نام هلقام بود ، او این حدیث را برایم نقل کرد :

خدمت مولایم موسى بن جعفر (علیهما السلام) رفتم و عرض کردم : به من دعایى تعلیم نمایید که جامع دنیا و آخرت باشد و مختصر هم باشد .

امام (علیه السلام) فرمودند :

بعد از نماز صبح تا طلوع آفتاب این ذکر را بگو:

« سُبْحانَ اللهِ العَظیمِ وَبِحَمْدِهِ ،  أَسْتَغْفِرُ اللهَ ، وَأَسْأَلُهُ مِنْ فَضْلِهِ »

« منزّه است خدائى که با عظمت است و به حمد و ستایش او مشغولم ، از خداوند آمرزش مى طلبم و از فضل و عنایتش سؤال مى کنم ».

هلقام گفت: وضعیّت من در میان خاندانم از همه بدتر بود، نمى دانم چه شد که ( بعد از تلاوت این ذکر شریف ) ناگهان ارثى از طرف شخصى به من رسید که فکر نمى کردم بین او و من پیوند خویشاوندى باشد ، به حدّى وضع مالى و اقتصادیم رونق یافت که امروز توانگرترین فرد در میان بستگان خود هستم ، این برکات نبود مگر به خاطر آنچه بنده صالح خدا ، مولایم حضرت موسى بن جعفر (علیهما السلام) به من آموخت . (15)

استغفارى براى محبوبیّت نزد خدا و استجابت دعا

نمونه دیگر طلب آمرزش از خداوند که در روایات متعدّدى بدان سفارش شده است و فضایل زیادى برایش نقل گردیده است ، گفتن « أَتُوبُ إِلَى اللهِ » است ، که آثار و برکات فراوانى را براى انسان به ارمغان مى آورد. پیامبر و امامان معصوم (علیهم السلام) مواظبت تامّى بر تلاوت این ذکر داشته اند.

امام صادق (علیه السلام) مى فرمایند :

خدا مؤمنى را دوست دارد که زیرک باشد و زیاد توبه کند . آن گاه فرمودند : رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم)بدون آن که گناهى کرده باشند ، روزى هفتاد بار توبه مى کردند.

حارث گوید: به امام صادق (علیه السلام) گفتم آیا پیامبر (صلى الله علیه وآله وسلم) ( ذکر توبه را چنین ) مى فرمودند: « أَسْتَغْفِرُاللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » ؟

فرمودند : رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) مى فرمودند : «  أَتُوبُ إِلَى اللهِ ». (16)

بى جهت نیست که در شب عید فطر ـ که شب نتیجه گیرى از عبادات و روزه هاى ماه مبارک رمضان است ـ گفتن این ذکر صد مرتبه سفارش شده است و اثر آن ، استجابت دعا و روا گشتن حاجت ، ذکر گردیده است .

حارث اعور گوید: عادت مولایم امیرالمؤمنین (علیه السلام) این بود که شب عید فطر ، دو رکعت نماز مى خواندند ، در رکعت اوّل بعد از حمد هزار مرتبه سوره توحید و در رکعت دوم بعد از حمد یک مرتبه آن را تلاوت مى فرمودند، سپس به رکوع مى رفتند و پس از آن سجده مى کردند و بعد از سلام نماز به سجده مى رفتند و صد بار مى گفتند :
« أَتُوبُ إِلَى اللهِ » سپس مى فرمودند: « یا ذَالمَنِّ وَ الجُودِ ، یا ذَا المَنِّ وَ الطَّوْلِ ، یا مُصْطَفِىَ مُحَمَّد ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَ افْعَلْ بى کَذا و کَذا » « اى خدائى که صاحب منّت و سخاوتى ، اى خدائى که صاحب انعام و برترى هستى ، اى برانگیزنده محمّد ، بر محمّد و آلش درود فرست و با من چنین و چنان کن ( حاجتم را برآور ».

و چون سر از سجده بر مى داشتند ، چهره نورانیشان را به طرف ما برگردانده و مى فرمودند:

« وَالَّذى نَفْسى بِیَدِهِ لا یَفْعَلُها أَحَدٌ یَسْأَلُ اللهَ تَعالى شَیْئاً إِلاّ أَعْطاهُ ، فَلَوْ أَتاهُ مِنَ الذُّنُوبِ بِعَدَدِ رَمْل عالِج ، غَفَرَاللهُ تَعالى لَهُ. »

سوگند به آن کس که جان من در دست اوست ، هیچ کس این عمل را انجام نمى دهد و از خدا حاجتى نمى خواهد مگر این که خدا حاجتش را به او عطا مى فرماید. اگر کسى با کوله بارى از گناه به تعداد ریگ هاى روى هم انباشته شده ، به درگاه او روى آورد ( و این ذکر را بگوید ) ، خدا او را مى آمرزد. (17)

مهمتر این که ، یکى از اعمال شب قدر ، گفتن این ذکر شریف در حال سجده است که استجابت دعا را براى انسان به ارمغان مى آورد .

حسن بن راشد حدیثى را از امام صادق (علیه السلام) نقل مى کند که بعضى از اعمال شب قدر را در آن بیان مى کنند ، در بخشى از آن مى فرمایند:

وقتى نماز مغرب و عشایت را خواندى ، دستهایت را بلند کن و بگو:

« یا ذَالمَنِّ یا ذَا الطَّوْلِ  ( والطَّوْلِ ) یا ذَالجُودِ یا مُصْطَفَِى مُحَمَّد وَ ناصِرَهُ ، صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ وَ اغْفِرْلى کُلَّ ذَنْب اَحْصَیْتَه وَ هُوَ عِنْدَکَ فى کِتاب مُبین. »

« اى خدائى که صاحب نعمت هستى و بر بندگانت منّت دارى ، اى کسى که صاحب برترى هستى ، اى کسى که صاحب جود و سخاوتى ، اى برانگیزنده محمّد و یاور او ، بر محمّد و آلش درود فرست و هر گناهى ( که از من سر زده و ) تو آن را شماره کرده اى و در نزد تو در کتاب مبین ثبت گردیده است ، ببخشاى ».

سپس به سجده رفته و صد بار در حال سجده مى گویى: « أَتُوبُ إِلَى اللهِ ».

بعد حاجتت را مى خواهى انشاءالله برآورده مى شود . (18)

چقدر مناسب و بجاست که منتظران و دلباختگان امام زمان (علیه السلام) بعد از انجام این عمل در شب عید فطر و شبهاى قدر ، که وعده استجابت داده شده است ، تعجیل ظهور مولاى مظلوم خویش را از خدا بخواهند و این دعا را ورد زبان خویش ساخته و بگویند :

« اَللّهُمَّ عَجِّلْ لِوَلِیّکَ الْفَرَج »

به این امید که آن یار سفر کرده که در این شبها ، بعد از مناجات با خداى خویش ، دست به دعا برمى دارد ، دعا کنندگان براى ظهورش را نیز از دعاى پر بارش بهره مند ساخته ; آن ها را از خاطر عاطرش دور نگرداند و براى گناهانشان استغفار کند.

استغفارى براى نجات از سختى هاى قیامت

* نامه برائت از آتش به انسان داده مى شود

* مجوز عبور از صراط برایش نوشته مى شود

* در دارالقرار ساکن مى گردد

گرچه هر نوع استغفار ، در هر زمان ، محبوب خدا است، و آثار پربارى براى انسان دارد. ولى گفتن بعضى از اذکار در برخى اوقات ، از پاداش و بهره بیشترى برخوردار است. از جمله نسخه هاى استغفار که به آن سفارش شده است ، گفتن : « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبةَ » است.

تلاوت کردن این نوع استغفار در هر روز ماه شعبان ، روزى هفتاد بار ، موجب نجات یافتن از سختى هاى قیامت است.

ریّان بن صلت گوید: از مولایم على بن موسى الرّضا (علیه السلام) شنیدم که مى فرمودند:

هر کس در هر روز ماه شعبان ، هفتاد بار بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ وَأَسْأَلُهُ التَّوبَةَ » خداوند نامه اى به عنوان برائت از آتش برایش مى نویسد و مجوّزى براى عبور از صراط براى او صادر مى کند و او را در دارالقرار ( بهشت ) ساکن مى نماید . (19)

گفتن این استغفار ، اگر در ماه شعبان باشد هزار برابر استغفار در ماه هاى دیگر است . و برترین عمل در این ماه شمرده شده است .

ابراهیم بن میمون گوید: از امام صادق (علیه السلام) سؤال کردم : برترین دعا در ماه شعبان چیست؟

فرمودند: « استغفار » . آن گاه فرمودند:

هر کس در ماه شعبان روزى هفتاد بار استغفار بگوید مثل کسى است که در ماه هاى دیگر غیر از ماه شعبان هفتاد هزار بار استغفار گفته است.

من گفتم : چگونه در این ماه استغفار کنم؟

فرمودند : بگو « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوبَةَ ». (20)

استغفار امام رضا (علیه السلام) در قنوت نماز وتر ، همین استغفار بوده است . (21)

استغفارى عجیب و مشکل گشا

* باعث آمرزش گناه گذشته انسان مى شود

* از گناه در آینده محفوظ مى ماند

* اگر گناهى نداشته باشد ، خدا پدر و مادرش را مى آمرزد

یکى از انواع استغفار که در موارد متعددى به قرائت آن سفارش شده است و آثار مادّى و برکات معنوى فراوانى برایش ذکر گردیده است ، و نتیجه بخش بودن آن هم به تجربه ثابت شده است ; ذکر شریف « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » است.

یکى از اوقات ، عصر روز جمعه است که در فضیلت استغفار در این ساعت امام صادق (علیه السلام)مى فرمایند:

هر کس بعد از عصر روز جمعه هفتاد مرتبه بگوید: « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ ».

خداوند گناه گذشته او را مى آمرزد و در باقى مانده عمرش او را از گناه حفظ مى کند و چنانچه گناهى نداشته باشد ، گناهان پدر و مادرش را مى بخشد . (22)

* وجوب آمرزش خداوند را در پى دارد

* نام انسان در شمار استغفار گویان در سحرها نوشته مى شود

* بهشت برایش واجب مى شود

امام صادق (علیه السلام) براى تلاوت این نوع استغفار ، در صورتى که در نماز وتر ( رکعت آخر نماز شب ) باشد ، اثر دیگرى بیان کرده اند:

کسى که در آخر ( قنوت ) نماز وتر در سحر ، هفتاد بار بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » آمرزش ( خداوند ) براى او واجب مى شود . (23)

و نیز در سخن زیباى دیگرى مى فرمایند:

اگر این ذکر را هفتاد بار در حال ایستاده در ( قنوت ) نماز وترش بگوید، و یک سال بر آن مواظبت کند ، ( نام او ) نزد خداوند در شمار استغفارگویان در سحرها نوشته مى شود و بهشت برایش واجب مى گردد . (24)

و در حدیث سوّمى همین اثر ، براى گفتن این نوع استغفار ، چهل شب در نماز وتر ، بدون عبارت «بهشت برایش واجب مى گردد» ذکر شده است. (25)

براى گشایش در امور و حلّ مشکلات سخت

گفتن این استغفار در حلّ معضلات سخت زندگى به تجربه رسیده است و گره هاى کور بسیارى از افراد ، با همین ذکر باز شده است ! آنچه مهم به نظر مى رسد تعداد آن است که در حدیث پر بارى سى هزار بار ذکر شده است و اشخاص متعددى با تلاوت آن به این تعداد ، به حوایج خود دست یافته اند.

پیغمبر اکرم (صلى الله علیه وآله وسلم) در حدیث زیبایى مى فرمایند :

هر کس مشکلى طاقت فرسا پیدا کرد ، یا مصیبتى سخت بر او وارد شد ، یا در زندگى به تنگنا افتاد ، سى هزار بار بگوید: « أَسْتَغْفِرُاللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » در این صورت خداوند گره از کارش مى گشاید و گشایشى در زندگى او قرار مى دهد . (26)

و چگونه چنین اثر پر بارى نداشته باشد ، در حالى که رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم)در سخن نورانى دیگرى اثر گفتن این نوع استغفار را چنین بیان مى فرمایند:

چهار چیز است که در هر کس باشد در نور اعظم خدا وارد گشته است :

1 ـ کسى که نگه دار کارش شهادت به این باشد که معبودى در عالم جز خداى یکتا نیست . و من رسول خدایم.

2 ـ کسى که هر گاه مصیبتى به او رسد بگوید: « إِنّا للهِِ وَ إِنّا إِلَیْهِ راجِعُونَ » .

3 ـ کسى که هر گاه به خیرى دست یافت بگوید: « اَلْحَمْدُللهِِ ».

4 ـ کسى که هر گاه گناهى مرتکب شد بگوید: « أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَأَتُوبُ إِلَیْهِ ». (27)

تردیدى نیست که اگر کسى با گفتن این اذکار ، در نور اعظم خدا داخل شود، قطعاً از ظلمت گناه و انحراف و سایر تاریکى ها نیز بیرون رفته است . وگرنه محال است داخل در نور حق گردد ، بى تردید کسى که از این ظلمت ها خارج شود و در نور خدا داخل گردد ، ذات بى مثال حق عهده دار امورش مى شود و او را از رنج ها و تنگناهاى زندگى نجات مى دهد و زندان تاریک دنیا را برایش بهشت روشنِ آرامش ، معنویّت و اُنس با خدا مى سازد و در همه مشکلات و ناملایمات ، فرج و گشایشى برایش قرار مى دهد .

چه زیبا است ! که شیعه گنهکارى ، به نیّت بر طرف شدن موانع فرج مولاى عزیزش ـ که گناه شیعیان یکى از آن ها است ـ همین استغفار را به تعداد مذکور ـ سى هزار بار ـ در اوقات استجابت دعا ، تلاوت کند ; تا هم گناهش ریخته و غمى از دل مولاى غریبش برداشته شود و هم مقدّمات خلاصى یوسف زندانى فاطمه (علیها السلام) را از زندان غیبت فراهم کرده باشد ! و در ضمن خداوند گره از کارش بگشاید .

خانه اى در بهشت براى گوینده استغفار

نمونه دیگر استغفار که بعد از نافله صبح روز جمعه ، تلاوت مى شود، ذکر « أَسْتَغْفِرُ رَبِّى وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » است ، که همراه با تسبیح و سپاس خداوند تلاوت مى شود و سبب دست یافتن به منازل بهشتى است.

ابى حمزه گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم مى فرمودند:

کسى که بعد از دو رکعت نافله صبح قبل نماز واجب روز جمعه ، صد بار بگوید: « سُبْحانَ رَبّى وَ بِحَمْدِهِ وَ أَسْتَغْفِرُ رَبّى وَ أتُوبُ إِلَیْهِ » خداوند منزلى در بهشت برایش بنا مى کند. (28)

استغفارى پر برکت

* همه گناهان آمرزیده مى شود

* گوینده آن هیچ گاه فقیر نمى شود.

* به تعداد آنچه در آسمان و زمین است ، برایش حسنات نوشته مى شود.

* اگر در شب یا روزى که آن را تلاوت کرده بمیرد وارد بهشت مى گردد.

نسخه دیگرى از استغفار ، که به تلاوت آن بعد از نافله صبح در طول هفته ، سفارش شده است ، و امام سجاد (علیه السلام) بر قرائت آن در این ساعت مواظبت مى کردند ; استغفارى است که برکات فراوانى براى آن نقل شده و قرائت آن ، آثار پر بارى را براى دین و دنیاى انسان به ارمغان مى آورد.

رسول خدا (صلى الله علیه وآله وسلم) در فضیلت این استغفار مى فرمایند :

خداوند گناهان صاحب این استغفار را مى آمرزد ، اگر چه گناهان او آسمان ها و زمین هاى هفتگانه را پر کرده باشد ، به سنگینى کوه ها و عدد قطرات باران ، و به تعداد آنچه در بیابان و دریا است ; باشد . و به همین اندازه براى کسى که این استغفار را تلاوت کند ، حسنات نوشته مى شود . و چنانچه بنده اى ، در شب یا روزى که این استغفار را قرائت مى نماید ، بمیرد ، داخل بهشت مى شود و هیچ گاه فقیر نمى گردد . (29)

متن این استغفار چنین است :

« اَللّهُمَّ اِنّى اَسْتَغْفِرُکَ مِمّا تُبْتُ اِلَیْکَ مِنْهُ ثُمَّ عُدْتُ فیهِ ، وَ اَسْتَغْفِرُکَ لِما اَرَدْتُ بِهِ وَجْهَکَ فَخالَطَنى فیهِ ما لَیْسَ لَکَ ، وَ اَسْتَغْفِرُکَ لِلنِّعَمِ الَّتى مَنَنْتَ بِها عَلَىَّ فَقَوِیْتُ بِها عَلى مَعاصیک .

 أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا إِلهَ إِلاّ هُوَ الحَىُّ الْقَیُّومُ، عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ ، لِکُلِّ ذَنْب اَذْنَبْتُهُ وَ لِکُلِّ مَعْصِیَة ارْتَکَبْتُها.

اَللّهُمَّ ارْزُقْنى عَقْلاً کامِلاً ، وَ عَزْماً ثابِتاً ، (30) وَ لُبّاً راجِحاً ، وَ قَلْبًا زَکِیّاً ، (31) وَ عِلْماً کَثیراً ، وَ اَدْباً بارِعاً ، وَاجْعَلْ ذلکَ کُلَّهُ لى ، وَ لا تَجْعَلْهُ عَلَىَّ بِرَحْمَتِکَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ » .

« خداوندا ، از گناهى آمرزش مى طلبم که از آن به سوى تو توبه کردم ، سپس به سوى آن باز گشتم ، از تو آمرزش مى جویم براى عملى که در انجامش تو را اراده نمودم سپس در نیّت من چیزى راه یافت که براى تو نبود ، از تو آمرزش مى خواهم براى نعمتهایى که آن ها را بر من منّت نهادى ولى من از آن ها براى نافرمانى هاى تو نیرو گرفتم .

از خدائى طلب آمرزش مى کنم که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و ابدى ، سرپرستى بى همتا ، دانایى به پنهان و آشکار و بخشنده اى مهربان است . از او براى هر گناهى که انجامش داده و هر معصیتى که مرتکبش شده ام ، آمرزش مى طلبم .

« خدایا به من عقل کامل ، اراده پا بر جا ، عقل برتر ، قلب پاکیزه ، علم فراوان و ادب نیکو عطا فرما ، و همه این نعمت ها را به سود من قرار ده و بر ضرر من قرار مده ، به رحمت خودت اى مهربان ترین مهربانان ».

سپس پنج مرتبه مى گویى:

« أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذى لا إِلـهَ إِلاّ هُو الْحَىُّ الْقَیُّومُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ » . (32)

« از خدائى آمرزش مى طلبم که معبودى جز او نیست ، زنده اى ازلى و ابدى و سر پرستى بى همتا است و به سوى او باز مى گردم ».